Ernst Kuipers, Bestuursvoorzitter Erasmus mc en voorzitter landelijk netwerk acute zorg, constateert dat veel reguliere zorg na de crisis traag opstart. Was het allemaal zinnige zorg? Is er zorg verdampt? Uitgesteld, met alle gevolgen van dien? De NFU heeft een lijst met 1200 behandelingen die je liever niet moet uitvoeren. Een gastroscopie bij dyspepsie is duur en levert vaak niets op.

Anita Wydoodt, lid Raad van Bestuur Elisabeth-tweesteden ziekenhuis, ziet nog een reden voor verdampte zorg: ‘Patiënten willen niet naar het ziekenhuis, uit angst voor besmetting met het coronavirus.’

Marian Kaljouw, voorzitter Raad van Bestuur NZa, heeft de cijfers: het gaat om grote aantallen patiënten. Zo’n 805.000 mensen zijn in de crisis niet naar de huisarts geweest. In de ggz zijn 65.000 mensen niet naar de behandellocatie gekomen. De lege plekken in de verpleeghuizen worden nog niet opgevuld. Wachtlijsten lopen niet op. En wat zal het gevolg zijn van uitgesteld bevolkingsonderzoek bij ruim een miljoen mensen? Was dit allemaal nuttige zorg? Welk deel is verdampt en welk deel komt alsnog aan het licht? Om die vraag te beantwoorden heeft de NZa met zorgverleners overlegd. Digitalisering was een van de oplossingen, maar ook het afschalen van zorg die niet bijdraagt aan kwaliteit van leven. ‘Het afschaffen van de productieprikkel kan dat mogelijk maken’, zegt Kaljouw. ‘Ook willen we meer gedifferentieerd bekostigen.’ In het najaar komt het advies van de NZa hierover uit.‘ Iedereen ziet de urgentie van dit onderwerp. We weten het al een tijdje: een deel van de zorg is gewoon niet nodig. We zijn het aan onze stand verplicht om daar nu naar te kijken.’ Daarom is het belangrijk dat het advies over gepast gebruik en digitalisering in het regeerakkoord wordt opgenomen. ‘Want als we nu niet doorpakken, is het voor niets geweest.’

Sjaak Wijma, voorzitter Raad van Bestuur Zorginstituut Nederland​,​​​​​​ peinst hoe je gepast gebruik van de zorg kunt stimuleren: ‘We kijken hoe we de partijen bij elkaar krijgen om daarover in gesprek te gaan. Misschien met hulp van een procesarchitect, om te zorgen dat ieder zijn rol pakt. We kunnen van consensus naar consent, we moeten naar besluitvorming. Dit lijkt me essentieel, nu beperkte toegankelijkheid dreigt.’

Voor Anne-Miek Vroom, medisch sociologe en directeur IKONE, zou het een zegen zijn als niet noodzakelijke zorg wordt verminderd of zorg digitaal kan: ‘Ik heb het tijdens de coronaperiode best als een verademing ervaren even geen zorg afspraken te hebben.’