Ongeveer tien jaar geleden vonden acht organisaties in zorg en welzijn elkaar, met als doel om de grote gezondheidsverschillen in Amsterdam Noord aan te pakken. Ziekenhuis BovenIJ was daarbij: “Ik zie het ziekenhuis als een maatschappelijke onderneming, die in de regio met de andere partijen een verantwoordelijkheid heeft. De gezondheidsverschillen in onze regio zijn enorm en dat vind ik onacceptabel. We zien een stapeling van problemen bij mensen en een oerwoud aan zorg- en welzijnsprofessionals. Daar wilden we wat aan doen.” De Krijtmolenalliantie zag het licht, genoemd naar de krijtmolen van waaruit ze opereren. “We vergaderen altijd bij partijen in het sociaal domein, nooit in het ziekenhuis. Dat is symbolisch en heel belangrijk. Het zijn dat soort kleine dingen die maken dat mensen samen dingen gaan doen.”

Niet alles in de zorg oplossen
De Krijtmolenalliantie zette een beweging in waarin zoveel mogelijk aan de sociale basis wordt opgelost. Dat wordt duidelijk uit de video die Van der Meer laat zien over inwoner Simone. Simone had last van haar knie, maar werd daar niet aan geopereerd. In plaats daarvan ging ze, met een steuntje in de rug van maatschappelijk werk, gezonder eten en meer bewegen. Met andere vrouwen uit de wijk. Ze heeft nu veel minder last van haar knie en meer plezier in het leven. Van der Meer: “We zijn in de zorg geneigd om alles in de zorg te willen oplossen. Maar vaak hoeft dat helemaal niet. En wordt de inwoner beter van een andere aanpak.”

Alle projecten van Beter Samen in Noord worden gedaan met twee of drie partijen. Zoals het ziekenhuis, GGZ en huisartsen. Zij hebben elkaar de afgelopen jaren leren kennen en spreken inmiddels elkaars taal. Er lopen altijd zes projecten tegelijk, die worden gekozen door de werkvloer. De projectleiders zijn altijd eigen mensen. Door deze samenwerking verdwijnt er werk uit het ziekenhuis. “We deden een project voor niet-cardiale klachten van pijn op de borst. Mensen met die klachten gaan nu naar welzijn. Het scheelt 44 patiënten per jaar, die nu niet meer naar ons komen.” Het ziekenhuis kan dit dragen omdat het groeit, zegt hij: “Amsterdam-Noord groeit van 100.000 naar 140.000 mensen, dus wij hoeven ons geen zorgen te maken of er nog patiënten komen.” 

Wat is er veranderd in de cultuur van het ziekenhuis, door deze samenwerking? Beter Samen in Noord is langzamerhand op alle overleggen een onderwerp van gesprek geworden, vertelt Van der Meer. “Mensen weten elkaar nu te vinden. Dat gaat echt langzaam, geef het de tijd. Herhaal de boodschap en vier de successen. En deel de verhalen van mensen als Simone.”

Integraal Ontregel Akkoord
Het initiatief in Amsterdam staat niet op zichzelf, er zijn in het hele land vergelijkbare, succesvolle samenwerkingen van zorg- en welzijnspartijen. Zo noemt Desiree Creemers, voorzitter raad van bestuur Deventer Ziekenhuis, de samenwerking in Salland United: “Ook wij startten met kleine projecten, waardoor het vertrouwen tussen de partners groeit en je een vliegwiel krijgt. Overigens hebben wij pas veel later welzijn aangesloten, dat hadden we eerder moeten doen.” Van der Meer: “Ik denk dat iedereen die hier aanwezig is, er op de een of andere manier wel mee bezig is. Ik vind het in die zin jammer dat we in het IZA nog vooral onze eigen belangen verdedigen. We zouden ons veel meer met de andere sectoren in zorg en welzijn moeten verbinden.” Eigenlijk is er behoefte aan een IOA, zegt hij: “Een Integraal Ontregel Akkoord. Zodat we als zorg en sociaal domein veel meer integraal kunnen werken.” Daarnaast is het belangrijk om de goede voorbeelden, die overal in het land te vinden zijn, met elkaar te verbinden en van elkaar te leren, besluit hij. “Dat past in wat we met het IZA voorstaan. Het is een beweging, we moeten elkaar daarin helpen. We zijn er niet in een paar jaar.”

"We zijn in de zorg geneigd om alles in de zorg te willen oplossen. Maar vaak hoeft dat helemaal niet. En wordt de inwoner beter van een andere aanpak."